عمل ژن دیابت نوع2 از طریق سلولهای همسایه در پانکراس

با اتمام پروژه ی ژنوم انسانی در سال 2001 و مطالعات زیادی که برای بررسی کدهای ژنتیکی در گروه کثیری از مردم انجام شد می توان از اطلاعات بدست آمده برای مقایسه ی تغییرات ژنی ایجاد شده در افراد دیابتی نسبت به افراد سالم استفاده کرد. با این رویکرد که به نام مطالعات ارتباط گسترده ی ژنومی یا (GWAS) معروف است بیش از 60 ناحیه ی ژنتیکی مرتبط به دیابت نوع2 شناسایی گردید. یکی از ژنهایی که با این رویکرد شناسایی شد ژن HHEX  نام دارد که در چندین مطالعه ی مستقل تأثیر آن بر متابولیسم گلوکز مشخص شده است. در ابتدا تصور می شد که مولکولی که توسط این ژن کد می شود تولید انسولین در سلولهای بتای پانکراس را کنترل می کند. اما محققان اخیراٌ مقاله ای را در مجله ی معتبر علمی Genes and Development  منتشر کردند که نشان می دهد ژن HHEXدر حقیقت بروی سلولهای کاملاٌ متفاوتی در پانکراس عمل می کند که سلولهای دلتا نام دارند.

سلولهای دلتا هورمونی بنام سوماتواستاتین ترشح می کنند که بروی سلولهای همسایه در پانکراس از جمله سلولهای تولید کننده ی انسولین (بتا) و سلولهای تولید کننده ی گلوکاگون (آلفا)  تأثیر می گذارد، سوماتواستاتین این کار را برای تنظیم ترشح هورمونهای انسولین و گلوکاگون انجام می دهد.

محققین دانشگاه پنسیلوانیا نشان دادند که هم در سلولهای جزایر انسان و هم در موش ژن HHEX  در سلولهای بتا یا سلولهای آلفا وجود ندارد بلکه در عوض می توان آنرا در سلولهای دلتا پیدا کرد.

شاهد دیگر در مورد اثر تنظیمی این ژن بر سلولهای مجاور اینست که با حذف ژن HHEX  در سلولهای دلتا، ترشح سوماتواستاتین توسط این سلولها مختل شده و در نتیجه توانایی تنظیم ترشح انسولین و گلوکاگون را در سلولهای مجاور خود از دست می دهد.

این نتایج کشف بسیار مهمی در برجسته نمودن چگونگی عملکرد سلولهای مختلف غدد درون ریز به عنوان یک شبکه و اهمیت حفظ این تعامل بین انواع مختلف سلولها در جزایر پانکراس برای حفظ کنترل قند خون بود. این تحقیق همچنین به عنوان یکی از اولین مطالعاتی که اهمیت مطالعات ارتباط ژنومی گسترده را در شناسایی عملکرد یک ژن مرتبط با دیابت نشان می دهد بسیار مورد توجه قرار گرفت.

دکتر Zhangو دکتر Kaestnerدرصدد هستند تحقیقات خود را بروی چگونگی تأثیر ژن HHEX  برهموستازی گلوکز ادامه دهند. آنها در حال بررسی حذف این ژن در دوره ی رشد جنینی و تأثیر آن در حفظ سلولهای دلتا و بتا هستند. انتظار می رود این مطالعات به درک عمیق تر کنترل های چندگانه تنظیم هموستازی گلوکز کمک کند و احتمالاٌ اهداف درمانی جدیدی برای حفظ سلولهای بتا و درمان ها یا روش های پیشگیری موثرتری برای دیابت به دانشمندان معرفی خواهد نمود.

منبع :

www.diabetes.org/research-and-practice/we-are-research-leaders/recent-advances/type-2-diabetes-gene-zhang-kaestner.html#sthash.advquOCy.dpuf